Reitgjerdet

Eg har hørt podcasten Flukten fra Asylet på NRK. Og kom på at eg sjøl hadde sommerjobb på dette asylet i 1976. Det var ei sterk oppleving, men heldigvis slapp eg med eit par dagar på den verste avdelinga. Etter at eg vart overflytta til ei snillare avdeling, var det meir som å arbeide på ein aldersheim eller sjukeheim, sjøl om historiane som pasientane fortalte var forferdelege om dei var sanne (eller som dei gamle pleiarane sa: "Du må ikkje tru på alt dei forteller, dei er jo sinnsjuke"). Men eg hadde sett nok til å vite at det forferdelege gjekk føre seg fortsatt i fløyen ved siden av.

Podcasten nemner at Dagbladet og Adresseavisa var med å avsløre tilhøva på sjukehuset som førte til nedlegging i 1980. Dei nemner ikkje Klassekampen som eg meiner hadde ei viktig rolle i avsløringane. I ein masteroppgave i historie (Reimer, rømning og rapporter, Ingvild Lekve, NTNU 2022) nemnes Klassekampen  fleire gonger, bl.a lekket de eit brev frå overlege Finn Brasch Larsen der han nektet en pasient å søke om overflytting. Dette satte overlegen i dårleg lys og han søkte permisjon etter denne saka. Sjøl sende eg eit brev til Klassekampen der eg fortalde om mi røynsle frå sommerjobben, men ba om å få vera anonym. Klassekampen har digitalisert alle sine gamle aviser, og etter eit avgrensa søk, fann eg artikkelen min frå 15. januar 1979. I ingressen som er skrive av Klassekampen, kan det virke som eg var sivilarbeidar på Reitgjerdet, men det stemde ikkje. Eg var sivilarbeidar i Bergen på det tidspunkt eg skreiv artikkelen, og underteikna altså sivilarbeidar. Men det var altså sivilarbeidar Svein Solberg som sto bak flukten som podcasten handlar om, og som fekk snøballen til å rulle. Eg hadde glømd jobbintervjuet som eg nemner i innlegget, men når eg les innlegget mitt om att, ser eg at leiinga ved sjukehuset var beint fram profetiske når det ikkje hadde tillit til sivilarbeidarar.

Eg er stolt over å ha bidrege bittelitt til at Reigjerdet vart lagt ned. Her er innlegget mitt i leseleg form:

Når Klassekampen no avslører tilhøva på Reitgjjerdet, må eg få lov å fotelje kordan eg opplevde å arbeide der ein sommer. For å få arbeid, måtte eg til konferanse, og på spørsmål om avtent militærteneste, svarte eg at eg hadde nekta. Eg fekk da ein ovehaling om kor dumt det var å nekta militæret og kor dårleg røynsle Reitgjerdet hadde med sivilarbeidarar (Ho er vel vorte enda dårlegare no).

  Eg vart spurt om kvifor eg nekta og eg fekk direkte spørsmål om kva for parti eg hadde stemt på ved siste Stortingsval. Truleg var det avdi eg laug og svara DNA at eg fekk jobb, for langt hår likte dei ikkje. 

  Eg hadde ikkje vore i arbeid ei time (avdeling 7) før eg såg den første pasienten vart slege. 

  -Det er det einaste språket han forstår, vart eg fortalt. Opplæringa gjekk ut på at eg vart fortalt kven eg skulle passe meg for og kven eg kunne drive ap med. Og det vart gjort i fullt mon utan at nokon av dei overordna greip inn. 

  Eg greide å bli overflytta til ei betre avdeling (avd. 5). Her var fleire av pasientane mistenkeleg friske, og eg snakk mykje med dei. Nokre av dei kunne fortelle forferdelege historier om tiår med tortur, i reimer og isolat. Men dei overordna sa at eg ikkje måtte tru alt det fantastiske pasientane fortalte, dei var jo sinnsjuke, og dei ville straks få tilbakefall om dei ikkje fekk medisinen sin. Den daglege doping var den einaste behandling dei fekk. Arbeidet på Reitgjerdet var meir som fangevoktar, og nokre av pleierane var rett nok overrførte frå fengselsvesenet då ein sikringsanstalt vart nedflagt.

  Noko av det verste med Reitgjerdet var det blanda klientellet, felles er berre det at ingen andre vil ha dei. Åndsvake og alvorleg sinnslidande saman med kriminelle, alkoholikere og narkomane. Unge saman med eldre som av og til ligg daue i sengene sine på 8-mannsromma. Er ein ikkje sinnsjuk når ein kjem dit, blir ein det, heiter det. For den vanlege pleiar er det frustrerande. Ein veit så lite, kan gjera så lite. Historia fortel og om ein pleiar som gjekk over til å bli innlagt. Fortsett avsløringane, det er på tide å gjere noko.