Veglause grender langs Sognefjorden

Vi har vorte pensjonistar og har ikkje så mykje anna å ta oss til enn å vandre kvileslaus rundt mellom fjord og fjell.

Hjorten har teke over innmarka

Vi har gått kyststien på Liguria-kysten i nord-Italia gjennom Cinque Terre, fem landsbyar og har på følelsen at det har dei fleste andre nordmenn og gjort. Men få har gått Sognefjordens Cinque Terre, gjennom fem veglause grender på sørsida av Sognefjorden. Og enda færre har gått postvegen på østsida av Nærøyfjorden. No endeleg, i mai 2023, fekk vi tatt begge turane.

Massnes villmarksmuseum

Vi starter turen til Sognefjordens Cinque Terre etter Dagrevyen ein søndags kveld for å vera sikker på å nå båten frå Ortnevik kl 08:55. Vi kommer fram til Sognefjorden i skumringa og vil prøve å finne ein plass til Yaris-campingbilen vår. Ved Massnes går eit tosifra antall hjort og gressar på innmarka. Eit skilt med Massnes villmarksmuseum peker ned mot sjøen og vi tenker at der kan vi kanskje finne ein fin plass å stå. Men vegen endar ved Villmarksmuseet og mens vi prøver å snu bilen, kjem ein mann ut frå eit hus like ved og spring mot oss. “No blir det kjeft å få”, tenker vi, men åpner likevel bilvindauge. Om vi har lyst til å sjå museet? Klokka er halv elleve på kvelden og det er vel ikkje innafor museets opningstid. Inga problem, seier mannen, låser opp døra og ordner ei privat visning. Museet er bygd på hans hobbyer, først og framst utstopping av dyr, dernest teikning og skeiseløp. Artsrikdommen og dei naturtro utstoppingane er imponerende, men kanskje enda meir imponerande er ein ungdom frå denne plassen har dreve med konkurranseskeiseløp. Sognefjorden frys ikkje til her og det er ikkje noko vatn i nærleiken. Nei, vi rodde til Bjordal seier mannen, der det var utmerka skeiseis.

For 18 kr får vi eit halvtimes cruise langs Sognefjorden.

Vi passerer Bjordal neste morgon etter at vi har sove i Yarisen. Frå Ortnevik tek det oss ein halvtimes båttur til Vollevik, ein tur som kosta oss mindre enn ein tur med bybanen i Bergen. Båten går vidare til Finnesfjord og Arnafjord, men her går fjella bratt ned i sjøen og ingen sti. Sjøl har eg røter i dette landskapet, heiltrønder som eg er. Bestefar min var over i Amerika og kom heim med kone som snakka sognamaol. Hennar far het Nese (omgjort til Nesseth over there) som er så langt du kjem med bil om du køyrer vestover langs fjorden frå Vik. Via gardsoga frå Vik kan eg spore røtene attende til 1600-tallet og Bjordal. Mor hennar slekta frå Svardal som óg er på sørsida av fjorden, men nærare Vik. Dei karrige forholda her mellom fjorden og stupbratte fjellsider, klarte ikkje å absorbera aukande folketal og difor emigrerte så mange. Eit stort skred på Nese i Arnafjord tok livet av 45 menneskje i 1811 øydela mykje jord og verka og til at mange måtte flytte.

...gjennom steinurer

...over flomstore bekker

I Vollevik stig vi av båten som dei einaste. Ein einsleg sjel bur no
i grenda og møter opp for å sjå kva for framandfolk som kjem. Han er eldre enn meg, dvs godt over pensjonssalder, så eg spør om han driv bruket fortsatt. Jau, han har nokre smale mest for selskaps skuld.

Vi finn stien vestover og går langs fjorden gjennom steinurer, over flomstore bekker omkransa av både furu og lauvskog. Vi kjem til garden Kyrkjeteigen som vart fraflytta i 1970 etter eit skred. Men litt bortafor ligg ein fritidseigedom, og der står eit par som stullar og steller i hagen. Vi slår av ein prat, og det viser seg at mannen bodde på garden heilt til skredet tvinga dei til å flytte til Vik. Han
gjekk på skule på Sylvarnes og gjekk då på den stien vi no skal halde fram på den kilometerlange vegen. Stien er grei her, det tar ikkje lang tid før vi er på Sylvarnes der det fortsatt er bufaste som driv gardsbruk. Skulestova er gjort om til ei DNT-hytte, men mannen vi snakka med hadde hørt at etter Sylvarnes var det gått eit snøras som hadde teke med seg ei bru. Sant nok, eit stykke

Vi kom oss over, men vart blaut på beina.

etter Sylvarnes, mellom Stavedalen og Vetlesand kjem vi fram til ei frådande elv utan bru. Vi finn eit par bjørketre som snøraset har tatt, og får lagt dei over elva. Å gå berføtt på den steinete elvebotnen ser vi på som umogeleg, og bestemmer oss for å gå med skoene på. Ved å halda oss i trestammane, kan vi trygt vasse over elva.

storslagen utsikt

Her er bygd kjerreveg

Med blaute sko og sokker trasker vi videre gjennom blandingsskog, forbi fraflytta garder og forsømte innmarker. På den fraflytta garden Alrek, som brukes som fritidsbustad, har dei bygd ein flott terrasse langs eine løeveggen med storslagen utsikt over Sognefjorden. Den innbyr til matpause samstundes som vi kan ta av oss det blaute fottøyet og tørka det. Etter Alrek er det fin sti. Nokon stader er den møysommelig murt opp til kjerreveg, andre stader er det krøttersti. Eg kan ikkje heilt sjå hensikten med kjerrevegane som kan ta til eller enda inni skogen, men det kan vera at delar av den er tekne av ras eller at dei har hatt bøer der det no er skog og har hatt behov å bruka hest og vogn for å frakta høy eller styvefór heim til gards. Vi går vidare frå Vik kommune og inn i Høyanger. Det går litt oppover før vi ser utover Ortnevika og tettstaden Ortnevik på andre sida. Vi rekk nærbutikken og får kjøpt oss ein is før vi finn Yarisen og kjører heim til Bergen.

Nærøyfjorden med grenda Bakka

Eit par veker seinare er vi på ein annan tur lenger inn i Sognefjorden, forbi Vik går Aurlandsfjorden inn og ein arm av den igjen heiter Nærøyfjorden som er på UNESCOs verdsarvliste og som endar i Gudvangen. Frå Gudvangen kjører vi langs vestsida av fjorden gjennom ein suspekt tunnel og rasutsatte fjellsider til bygda Bakka. Det er ikke her mi Bakka stammar frå, hennar familienavn kjem frå Suldal, men ho har funne fram til ein mann som kan skyssa oss over fjorden til austsida. Det er ikkje lange biten. Vi vert satt på land på ein stad som vert kalla Bleiklindi. Namnet har det fått etter eit freda tre, ei bleiklind. Det spesielle med dette treet er at når bladene spretter om våren, der dei gule. Etter nokre veker blir dei grønne og det er dei heilt til dei fell frå trea om hausten.

Stien langs Nærøyfjorden går gjennom tett lauvskog, avbrote av grønne bøar som dels huser nedlagte garder og som nå brukes som tilleggsjord av gardane på Bakka. I dag er hordar med kajakkar som legg til her. På fjorden fyk stadig heilelektriske sightseeingbåtar forbi. Begge er nok befolka med cruisturistar frå cruiseskip som ligg ankra opp i Flåm. Stien ender etter fem og en halv kilometer ved garden Styvi der det inntil nyleg budde folk. No drives garden av ein busatt i Fresvik, litt lenger ut i fjorden der dei har vegforbindelse til Vik. Vi går same veg attende og lurer på kvifor det var anlagt postveg her på denne strekningen. Saken er at postvegen mellom Oslo og Bergen gjekk her. Frå Lærdal kom han med båt. Men om vinteren fraus Nærøyfjorden til. Dei kunne då ro så langt som til Styve. Herifrå kunne dei gå kløv inn til Bleiklindi der fjorden er på det smalaste. Som oftast når fjorden fraus til var isen trygg innanfor her, og posten vart då frakta på isen inn til Gudvangen, opp Nærøydalen, opp Stalheimskleivane og til Voss.